میگر (تستر عایق) چیست و چه کاربردی دارد؟
استفاده از انواع عایق‌ها در خطوط انتقال برق، پست‌ها و تاسیسات الکتریکی، از وقوع برق‌گرفتگی، اتصالی و آتش‌سوزی جلوگیری می‌کند. بنابراین، کاهش کیفیت یا تغییر در ساختار عایق‌ها می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به تست دوره‌ای سیستم عایقی تاسیسات الکتریکی را الزامی می‌سازد. یکی از مهم‌ترین روش‌های تست عایق، استفاده از دستگاه میگر (Megger) است که آشنایی با آن و نحوه استفاده از آن برای مهندسان برق ضروری است. در این مقاله با میگر، کاربرد و نحوه عملکرد آن آشنا خواهیم شد. پس با ما همراه باشید.
میگر چیست؟
میگر دستگاهی برای اندازه‌گیری مقاومت عایق کابل‌ها و سیم‌های هادی است. نام «میگر» که صحیح آن "مِگِر" (Megger) است، برند تجاری یک سازنده دستگاه‌های تستر عایق (Insulation Tester) است. این دستگاه با اعمال ولتاژ بالا، میزان مقاومت عایق در برابر ولتاژهای مختلف را می‌سنجد و توانایی اندازه‌گیری مقاومت‌های بسیار بالا را دارد. میگر شبیه به مولتی‌متر است اما تفاوت‌های اساسی دارد، از جمله:
- اندازه‌گیری مقاومت‌های عایقی بسیار بالا (مگااهم و گیگااهم)
- اعمال ولتاژ تست بسیار بیشتر از مولتی‌متر (۱۰۰۰ ولت تا ۱۰ کیلوولت)
- مدت‌زمان تست بیشتر نسبت به مولتی‌متر
- نمایش اطلاعات و نمودارهای مربوط به پارامترهای عایق
- توانایی تست یکپارچگی عایق کابل
کاربرد میگر
میگر دو مورد مهم را تست می‌کند:
1. میزان نشتی جریان از عایق
2. میزان جریان جذب (Absorption) یا پلاریزاسیون. برای مثال، اگر رطوبت به عایق برسد، جریان جذبی افزایش می‌یابد. تست جریان جذبی زمان‌بر است و حدوداً ۱۰ دقیقه طول می‌کشد.
تست میگر باید به صورت دوره‌ای به‌ویژه برای کابل‌های قدرت انجام شود. در صورت فرسودگی و آسیب در عایق، خطراتی مانند برق‌گرفتگی، اتصال کوتاه، انفجار کابل و آسیب به تجهیزات ممکن است رخ دهد.
تاریخچه میگر
نام "Megger" از دو کلمه "megohms" و "tester" تشکیل شده است. این کلمه علامت تجاری شرکت Evershed & Vignola’s Ltd است که در سال ۱۸۹۵ توسط سیدنی اورشد (Sydney Evershed) و ارنست ویگنولز (Ernest Vignoles) تأسیس شد. اولین میگر در سال ۱۸۸۹ ساخته شد و در دهه ۱۹۲۰ توسعه یافت.
اجزای میگر
- ژنراتور DC: تامین‌کننده انرژی الکتریکی میگر
- دسته میل لنگ: برای تولید انرژی الکتریکی در مدل‌های دستی
- کلاچ: برای تغییر سرعت دسته میل لنگ
- سیم پیچ‌های اولیه و ثانویه: متصل به ژنراتور DC برای تثبیت جریان
- ترمینال ورودی: دو ترمینال ورودی به صورت X و Y برای اتصال کابل پراب
نحوه عملکرد میگر
میگر معمولاً برای اندازه‌گیری مقاومت‌های بالا تا ۲ گیگااهم با ولتاژ تست ۵ کیلوولت استفاده می‌شود. این دستگاه بر اساس جاذبه الکترومغناطیسی کار می‌کند. ولتاژ مورد نیاز از طریق یکی از دو روش زیر تأمین می‌شود:
1. نوسان‌ساز ولتاژ DC به AC و تغییر ولتاژ خروجی با ترانسفورماتور
2. استفاده از ژنراتور برای تولید ولتاژ AC
در میگرهای قدیمی، برای تولید برق از ژنراتور دستی استفاده می‌شد که با چرخاندن هندل دستی، برق تولید می‌کرد.
انواع میگر
عملکرد میگرها مشابه است اما در تولید برق و اعمال آن به کابل یا تجهیز مورد تست تفاوت دارند.
میگر دستی: در این نوع میگر، منبع تغذیه به‌صورت دستی کار می‌کند و اپراتور با چرخاندن هندل انرژی الکتریکی مورد نیاز برای اندازه‌گیری عایق را تولید می‌کند. این نوع میگرها از یک صفحه مدرج با عقربه برای نمایش مقاومت استفاده می‌کنند.
انواع روش‌های انجام تست میگر
پیش از انجام تست مقاومت عایق، اطمینان حاصل کنید که دستگاه یا کابل مورد نظر برق‌دار نباشد، زیرا وجود برق می‌تواند به دستگاه میگر آسیب جدی وارد کند.
تست مقاومت در میگرها به سه روش زیر انجام می‌شود:
1. تست کوتاه‌مدت یا خواندن لحظه‌ای
در این روش، مقدار مقاومت با اتصال میگر به هر نقطه‌ای از عایق اندازه‌گیری می‌شود. کافی است میگر به مدت ۶۰ ثانیه به عایق متصل باشد تا نتیجه مشخص شود. توجه داشته باشید که میزان رطوبت و دما می‌توانند بر عایق تأثیر بگذارند.
2. تست مقاومت با نمونه‌گیری زمانی
در این روش، طی یک بازه زمانی مشخص، مقاومت عایق چندبار اندازه‌گیری می‌شود. اگر عایق سالم باشد، با هر بار اندازه‌گیری باید میزان مقاومت افزایش یابد. اطلاعات به دست آمده از این آزمایش دقیق و قابل اطمینان است.
3. تست عایق با نسبت جذب دی‌الکتریک
در این روش، وضعیت عایق بر اساس نرخ جذب دی‌الکتریک سنجیده می‌شود. دو بار تست ۶۰ ثانیه‌ای با فاصله زمانی ۳۰ ثانیه‌ای انجام می‌گیرد. این روش بهترین و مطمئن‌ترین روش تست عایق است.
مزایا و معایب میگر
مزایا
- درک بهتر از سلامت و عملکرد عایق‌ها و کنترل کیفیت آنها.
- شناسایی آسیب‌های فیزیکی به عایق و اقدامات پیشگیرانه قبل از نشتی جریان و برق‌گرفتگی.
- دقت بالا در نتایج.
- آسانی در استفاده.
- نمایش سریع نتایج.
معایب
- کار با نوع دستی دشوار است و نتایج آن کاملاً دقیق نیست.
- نوع الکترونیکی نیاز به منبع تغذیه خارجی دارد.
- نوع الکترونیکی بسیار گران است.
تفاوت میگر با اهم‌متر چیست؟
- اهم‌متر برای اندازه‌گیری مقاومت‌های کوچک استفاده می‌شود، در حالی که میگر با تزریق ولتاژ بالا، میزان مقاومت را می‌سنجد.
- اهم‌متر برای مقیاس‌های کوچک مانند مدار‌های الکترونیکی به‌کار می‌رود؛ اما میگر برای کابل‌های فشار قوی برق و تجهیزات قدرت کاربرد دارد.
- ابعاد و وزن میگر بزرگ‌تر از اهم‌متر است.
- میگر برای تولید ولتاژ از ژنراتور دستی یا منبع ولتاژ DC بزرگ استفاده می‌کند اما اهم‌متر منبع تغذیه ندارد.
- قیمت میگر بیشتر از اهم‌متر است.
- کار با میگر نیاز به دقت بالایی دارد، زیرا می‌تواند حادثه‌آفرین باشد؛ در حالی که اهم‌متر نیاز به ایمنی کمتری در زمان کار دارد.
نحوه میگر زدن کابل
آزمایش مقاومت کابل با استفاده از میگر یک فرآیند مداوم است که باید همه مراحل آن به ترتیب و بدون وقفه انجام شود. در ابتدا، جریان برق کابل را قطع کنید و بخشی از کابل که قرار است میگر به آن متصل شود را مشخص کنید.
پراب‌های گیره‌ای میگر را به هادی کابل مورد نظر متصل کنید و دکمه تست را بزنید. میگر یک جریان الکتریکی به کابل ارسال می‌کند تا مقاومت آن را اندازه‌گیری کند. اتصال میگر با کابل مورد نظر را به مدت ۳۰ تا ۶۰ ثانیه حفظ کنید.
جمع بندی
اهمیت استفاده از میگر در ایمنی و حفظ کیفیت تجهیزات الکتریکی بسیار بالاست و آشنایی مهندسان برق با این دستگاه ضروری است. هرچند کار با میگر پیچیده نیست، اما نیاز به آموزش و تجربه دارد. همچنین، به دلیل ولتاژ بالای کاری میگر، رعایت دستورالعمل‌های ایمنی مربوط به آن الزامی است.
برچسب: ،
