آکادمی ماهر

الکتروموتورهای تکفاز از جمله پرکاربردترین موتورهای الکتریکی در لوازم خانگی و محیط‌های تجاری هستند و همچنین برای استفاده در محیط‌های صنعتی کوچک مناسب‌اند. با توجه به تنوع طراحی این موتورها، سربندی (کانکشن) آن‌ها یکی از چالش‌های فنی مهم محسوب می‌شود.

در این مقاله به نحوه سربندی چند نمونه رایج از موتورهای تکفاز شامل موتور فاز شکسته، موتور با خازن دائم‌کار و موتور دو‌خازنه پرداخته شده است. با آکادمی ماهر همراه باشید.

الکتروموتور تکفاز چیست؟

الکتروموتور تکفاز، موتوری الکتریکی است که برای راه‌اندازی آن از یک فاز و یک نول استفاده می‌شود. این موتورها دارای دو سیم‌پیچ اصلی و کمکی در استاتور خود هستند و روتور آن‌ها معمولاً از نوع «قفس سنجابی» است.

این موتورها در کاربردهای بسیاری نظیر پروژه‌های تجاری و مسکونی، و همچنین در محیط‌های صنعتی کوچک یا کارگاه‌هایی که به شبکه برق سه‌فاز دسترسی ندارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. الکتروموتورهای تکفاز در انواع متنوعی طراحی شده‌اند که شامل موارد زیر می‌شوند:

·         الکتروموتور تکفاز فاز شکسته (Split-phase)

·         الکتروموتور تکفاز با خازن راه‌انداز (Capacitor Run)

·         الکتروموتور تکفاز با خازن دائم‌کار (Permanent-capacitor)

·         الکتروموتور تکفاز دو‌خازنه (Dual-capacitor)

سربندی الکتروموتور تک‌فاز

در الکتروموتورهای تکفاز، دو سیم‌پیچ به کار رفته است: سیم‌پیچ اصلی یا دائمی (Running Winding) و سیم‌پیچ راه‌انداز یا کمکی (Starting Winding). هر سیم‌پیچ دارای دو ترمینال است که باید به فاز و نول متصل شوند. با این حال، نحوه سربندی یک موتور تکفاز بسته به نوع موتور متفاوت است.

سربندی الکتروموتور تکفاز فاز شکسته

همان‌طور که قبلاً ذکر شد، یکی از انواع موتورهای تکفاز، موتور فاز شکسته است. در این نوع موتور، از یک کلید گریز از مرکز برای خارج کردن سیم‌پیچ کمکی (راه‌انداز) از مدار استفاده می‌شود.

سربندی الکتروموتور تکفاز با خازن دائم‌کار
خازن دائم‌کار علاوه بر ایجاد اختلاف فاز اولیه برای راه‌اندازی موتور تکفاز، نقش بهبود گشتاور موتور در حین عملکرد عملیاتی را نیز ایفا می‌کند. در شکل پایین، مدار سربندی موتور تکفاز با خازن دائم‌کار نشان داده شده است.

 سربندی الکتروموتور تکفاز دوخازنه

در مدار موتور تکفاز دوخازنه، از یک خازن راه‌انداز برای ایجاد اختلاف فاز و تولید گشتاور اولیه و یک خازن دائم‌کار برای بهبود گشتاور و بهره‌وری موتور در حین کار استفاده می‌شود. خازن راه‌انداز از نوع الکترولیتی و خازن دائم‌کار از نوع روغنی است. پس از راه‌اندازی اولیه و افزایش دور موتور، کلید گریز از مرکز خازن راه‌انداز (کمکی) را از مدار خارج می‌کند.

  جمع‌بندی

موتورهای تکفاز عمدتاً در کاربردهای تجاری و لوازم خانگی برقی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما می‌توان از این موتورها برای راه‌اندازی بسیاری از دستگاه‌های صنعتی نیز بهره برد.

در اینجا نحوه سربندی (کانکشن) انواع پرکاربرد موتورهای تکفاز شرح داده شد. همان‌طور که قبلاً اشاره شد، در «دوره برق صنعتی ماهر» می‌توانید به‌طور عملی با انواع الکتروموتورهای تکفاز آشنا شوید و نحوه راه‌اندازی و استفاده از آن‌ها در صنعت را بیاموزید.